Van den Borns in Utrecht (8) - Cornelis Gerritsz van den Born (1732-1797)

Het heeft een tijd geduurd voor ik goed wist wie deze Cornelis van den Born was en nog altijd ben ik er niet helemaal zeker van. De reden daarvan ligt in de zogenaamde "grote akte", die de boedelverdeling en een aantal familieverhoudingen weergeeft en die ik in een latere blog zal bespreken.
Feit is dat Cornelis zelf als erfgenaam wordt genoemd, maar zonder echtgenote. Daarom nam ik een tijdlang aan dat hij ongehuwd moest zijn. Ik bleef daardoor echter "zitten" met een Cornelis die duidelijk een zoon was van een Gerrit, die bakker was en die rond 1730 geboren moest zijn. Ondanks de onverklaarbare vernoeming van dochter Elisabeth geloof ik toch dat Cornelis de tweede zoon is van Gerrit Hendriksz van den Born en Bernardijn Beerts en gedoopt is als Cornelis Henricus op 23 maart 1732 in Wageningen.

Dit betekent dat hij heel jong was (net 19 jaar) toen hij op 18 juni 1751 in ondertrouw ging met Willemijntje Cornelisse, die blijkbaar uit Zwolle afkomstig is:
Cornelis van den Born J:M: in de Catharijnestraet en Willemina Cornelisse J:D: op de Nieuwe Gragt

[doorgehaald] Bewijs van bruijds ouders consent [...] en acte van indemniteit van Zwolle

Cornelis van den Born x Willemijntje Cornelissen (ondertrouw op 18 juni 1751)

In de huwelijkse voorwaarden heeft alleen Cornelis een assistent, wat mogelijk een gevolg is van zijn onmondigheid:

Huwelijkse voorwaarden
Aktenummer: 30
Datum: 02-07-1751
Soort akte: Huwelijkse voorwaarden
Notaris: D. VAN LOBBRECHT
Personen:
 
Bruidegom: Cornelis van den Born
Voornaam: Cornelis
Achternaam: van den Born
Rol in akte: Bruidegom
Beroep: meester bakker te Utrecht
 
Assistent: Gerrit van den Born, vader
Achternaam: Gerrit van den Born, vader
Rol in akte: Assistent
 
Bruid: Willemyntje Cornelis
Voornaam: Willemyntje
Achternaam: Cornelis
Rol in akte: Bruid
Bijzonderheden: lyftocht langstlevende met benoeming van langstlevende tot voogd
Toegangsnummer: 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905
Inventarisnummer: U194a006
Vindplaats: Het Utrechts Archief

Cornelis en Willemijntje krijgen drie kinderen: Gerrit (~8-6-1732 +2-11-1831, meer over hem in een latere blog), Cornelia (~28-9-1754 +onbekend) en Elisabeth (~6-1-1757 +voor 21-4-1768 (in het testament van Cornelis en zijn derde vrouw Maria Schouten er is sprake van twee kinderen)).
Willemijntje overlijdt op 20 januari 1757, mogelijk als gevolg van de geboorte van haar derde kind:
Jacobik:  v Dijk  20 dito  Willemijntje Cornelissen weduwe van Cornelis van den Born in de Catharijnestraat op de hoek van de koeijstraat laat na haar man & drie onmondige kinderen begraven gratis

Cornelis laat er geen gras over groeien: al op 15 april 1757 gaat hij in ondertrouw met Helena van Klinkenbergh:
Cornelis van den Born wed=r van Willemijntje Cornelisse en Helena Klingenbergh J:D:
Ze trouwen op 30 april 1757 in de Tweede Jezuitenstate in de Heeerenstraat, met als getuige Jelina Credon en Judith Vermeulen.

Uit de huwelijkse voorwaarde weten we dat ze dientsmaagd was, dus mogelijk werkte ze al bij Cornelis in huis:

Huwelijkse voorwaarden
Aktenummer: 48
Datum: 14-04-1757
Soort akte: Huwelijkse voorwaarden
Notaris: L. VAN DER PAUW
Personen:
 
Bruidegom: Cornelis van den Born
Voornaam: Cornelis
Achternaam: van den Born
Rol in akte: Bruidegom
Echtgenoot: wedr. Willemyntje Cornelisse
Beroep: broodbakker
Woonplaats: Utrecht
 
Bruid: Helena Klingenberg
Voornaam: Helena
Achternaam: Klingenberg
Rol in akte: Bruid
Beroep: dienstmaagd
Woonplaats: Utrecht
Bijzonderheden: met benoeming van langstlevende tot voogd
Toegangsnummer: 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905
Inventarisnummer: U205a012
Vindplaats: Het Utrechts Archief

Heel lang duurt hun huwelijk niet, Helena overlijdt binnen het jaar op 4 juni 1758:
Jacobikerk  v Dijk  4 dito  Helena Klinkenberg, huisvrouw van Cornelis van den Born, in de catharijnestraat op de hoek van de Koeijstraat, laat na haar man en geen kinderen, begraven gratis

Opvallend is dat bij haar overlijden niet wordt vermeld dat ze stiefkinderen had (en jammer, want nu weten we niet of Elisabeth op dat moment nog in leven was).

Nu neemt Cornelis aanzienlijk langer de tijd om tot een volgend huwelijk te komen, maar na bijna tien jaar is het dan toch zover. Op 22 april 1768 gaat hij in ondertrouw met Maria Schouten:
Cornelis van den Born wed= van Helena klinkenberg en Maria Schouten J:D: beijden aan de Wittevrouwenbrug

[doorgehaald] nader consent van de voogd van bruidegoms kinderen gedaan door Berendse

Inmiddels is Cornelis ook verhuisd uit de Catharijnestraat naar de Wittevrouwenbrug. In de huwelijkse voorwaarden worden zijn twee nog levende kinderen uit zijn eerste huwelijk bij name genoemd:

Huwelijkse voorwaarden
Aktenummer: 46
Datum: 21-04-1768
Soort akte: Huwelijkse voorwaarden
Notaris: J. KELFFKENS
Personen:
 
Bruidegom: Cornelis van den Born, eerst wedr. Willemina Cornelisse
Achternaam: Cornelis van den Born, eerst wedr. Willemina Cornelisse
Rol in akte: Bruidegom
Echtgenoot: laatst wedr. Helena van Klinkenbergh
 
Bruid: Maria Schouten
Voornaam: Maria
Achternaam: Schouten
Rol in akte: Bruid
Bijzonderheden: met benoeming van langstlevende tot voogd 
uit eerste huwelyk 2 onmondige kinderen Gerrit van den Born en Cornelia van den Born
Toegangsnummer: 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905
Inventarisnummer: U225a008
Vindplaats: Het Utrechts Archief

Cornelis en Maria huren een bakkerij in de Wittevrouwenstraat, op de hoek met de Nieuwegracht van bakker Bernardus Barends (mogelijk is dit familie van Cornelis' moeder Bernardijn Beerts):

Huur en verhuur
Aktenummer: 50
Datum: 29-07-1768
Soort akte: Huur en verhuur
Notaris: J. KELFFKENS
Personen:
 
Verhuurder: Bernardus Barendse
Voornaam: Bernardus
Achternaam: Barendse
Rol in akte: Verhuurder
Beroep: broodbakker
 
Verhuurder: Willem den Berger, onmondig
Achternaam: Willem den Berger, onmondig
Rol in akte: Verhuurder
 
Voogd: Arnoldus den Berger, vader
Achternaam: Arnoldus den Berger, vader
Rol in akte: Voogd
Beroep: coopman in granen
 
Huurder: Cornelis van den Born
Voornaam: Cornelis
Achternaam: van den Born
Rol in akte: Huurder
Echtgenoot: x Maria Schouten
 
Borg: Arien van den Born
Voornaam: Arien
Achternaam: van den Born
Rol in akte: Borg
Woonplaats: Utrecht
onroerend goed:
 
huysinge, erve en grond, zynde een bakkerye; Wittevrouwenstraet, hoek Nieuwegragt
Soort object: huysinge, erve en grond, zynde een bakkerye
Locatie: Wittevrouwenstraet, hoek Nieuwegragt
Gerecht: Utrecht
Toegangsnummer: 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905
Inventarisnummer: U225a008
Vindplaats: Het Utrechts Archief

In 1772 wordt per akte vastgelegd dat Cornelis aan de genoemde Berend een flinke schuld heeft. Blijkbaar heeft hij ook de inventaris van de bakkerij overgenomen, maar nog niet betaald:

Schuldbekentenis - f.476-13-0 vanwege overname huisraad, turf en gereedschappen en vanwege lening
Aktenummer: 22
Datum: 26-03-1772
Soort akte: Schuldbekentenis
Notaris: A. HOEVENAAR
Samenvatting: f.476-13-0 vanwege overname huisraad, turf en gereedschappen en vanwege lening
Aktedatum: 26-03-1772
Personen:
 
Schuldenaar: Cornelis van den Born
Voornaam: Cornelis
Achternaam: van den Born
Rol in akte: Schuldenaar
Echtgenoot: x Maria Schouten
 
Schuldeiser: Barend Barendse
Voornaam: Barend
Achternaam: Barendse
Rol in akte: Schuldeiser
Beroep: bakker
Woonplaats: Utrecht
Toegangsnummer: 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905
Inventarisnummer: U229a009
Vindplaats: Het Utrechts Archief

Blijkbaar is het Cornelis toch gelukt om de bakkerij in bezit te krijgen, want in mei 1772 kan hij hem verkopen:

Koop en verkoop
Aktenummer: 82
Datum: 07-05-1772
Soort akte: Koop en verkoop
Notaris: Z. C. VAN LEENE
Personen:
 
Verkoper: Cornelis van den Born
Voornaam: Cornelis
Achternaam: van den Born
Rol in akte: Verkoper
Echtgenoot: x Maria Schouten
Beroep: meester broodbakker binnen Utrecht
 
Koper: Pieter Fock
Voornaam: Pieter
Achternaam: Fock
Rol in akte: Koper
Beroep: coopman in graanen binnen Utrecht
onroerend goed:
 
huysinge c.a.; nz Wittevrouwestraat
Soort object: huysinge c.a.
Locatie: nz Wittevrouwestraat
Belendingen: ow: N.N., wed. NN Raave ww: Jacobus Snoek
Gerecht: Utrecht
Toegangsnummer: 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905
Inventarisnummer: U207a012
Vindplaats: Het Utrechts Archief

Mogelijk hebben Cornelis en Maria geprobeerd om elders een bestaan op te bouwen, maar getuige een akte van indemniteit zijn ze in september 1773 al weer in Utrecht terug:

Datering: 22-09-1773
Naam: echtpaar Cornelis van den Born en Maria Schouten
Gemeente: De Vuursche
Ingekomen van: De Vuursche
Vertrokken naar: Utrecht
Ondersteund: gemeente of herv. gemeente te Utrecht
Bijzonderheden: zij zijn geboren te Utrecht
Folio: 65, nr. 2
Toegangsnummer: 0442 Gerecht De Vuursche, 1750-1811
Inventarisnummer: 2163
Vindplaats: Archief Eemland

Een laatste vermelding van Cornelis vinden we in 1788 (daarover later meer). Hij overlijdt op 11 juni 1797 en heeft dan enig bezit:
Buurkerk   Steegman   1 Junij   Cornelis van den Born, in 't vietsteegje, laat na vrouw en meerderjarige kinderen, bijgezet met de baar f 3 - 10 -

Zijn vrouw Maria overleeft hem bijna tien jaar en overlijdt op 22 maart 1807:
22 Maria Schouten wed: van Cornelis van den Born agter de Wal bij de Maliepoort  AA 514 oud 83 Jaaren, laat na meerderjarige kinderen

Haar stiefdochter Cornelia is op 13 april 1787 in ondertrouw gegaan met de weduwnaar Cornelis Cornelisz Achterberg. Dit huwelijk blijft kinderloos. Cornelis overlijdt op 2 mei 1827, Cornelia op 20 juli 1836.