donderdag 31 juli 2014

Tweemaal het schip in

Jacoba Hendrika van den Born (* Ede, 13 oktober 1901), dochter van Gerrit Jan van den Born (1875-1963) en Jacomina Johanna Gossink (1880-1960), trouwt al op haar 19e op 25 augustus 1921 in Amsterdam met de (veel oudere) kapper Hendrik van der Bend (* Amsterdam, 11 april 1891), zoon van Hendrik van der Bend en Johanna Hendrika Pfersich.
Op het oog een gewoon huwelijk tussen een wat jongere bruid en een wat oudere bruidegom, waarbij de ouders van de bruid niet naar Amsterdam komen, maar hun toestemming per notariële akte geven.


Huwelijksakte Van der Bend - Van den Born (1921)
Het geluk is echter blijkbaar van korte duur: op 15 december 1922, dus nog geen anderhalf jaar na de huwelijksdag, wordt bij vonnis van de rechtbank van Amsterdam de echtscheiding uitgesproken. Aangezien Hendrik niet op de zitting verschijnt, zal het Jacoba zijn die de scheiding heeft ingezet. De scheiding wordt op 27 maart 1923 ingeschreven in het Echtscheidingsregister.

Ook nu lijkt dit nog altijd een - iets minder - gewoon verhaal van een jongere vrouw die met een oudere man trouwt, maar daar na verloop van tijd genoeg van krijgt en gaat scheiden, Jammer, maar zulke dingen gebeuren nu eenmaal.

Als genealoog verbaasde ik me alleen over de kinderen, die - getuige de achternaam Van der Bend - uit dit huwelijk waren voortgekomen. Te oordelen aan de geboortedatum waren de ouders echter toen al lang en breed gescheiden!

De oplossing bleek even later, toen ik opnieuw een huwelijksinschrijving tegenkwam van ditzelfde echtpaar. Even dacht ik nog dat er in WieWasWie blijkbaar een fout in de data was geslopen, maar niets bleek minder waar: na echtscheiding besloten Hendrik en Jacoba opnieuw te trouwen. Blijkbaar heeft Hendrik zijn ex-vrouw kunnen overhalen hem nog een kans te geven, of misschien kreeg Jacoba zelf wel spijt. Eind van het liedje was in elk geval dat de twee op 25 november 1925 opnieuw in het huwelijk traden.


Huwelijk Van der Bend - Van den Born (1925)
Mogelijk vond dit huwelijk zelfs wat later plaats dan gewenst, want Jacoba had, hoewel ze meerderjarig was, maar echter nog geen dertig, nog steeds de toestemming van haar ouders nodig en deze weigerden die te geven.
Jacoba heeft de toestemming bij de rechter moeten afdwingen, waarbij haar ouders niet ter zitting kwamen opdagen.


De ouders van Jacoba komen niet opdagen
Daardoor stond niets een tweede huwelijk in de weg. Wel diende er het een en ander aan papierwinkel te worden aangeleverd, onder andere de echtscheidingsakte.


Echtscheidingsakte

Papierwinkel (overzicht)
Eind goed, al goed bij deze tweede stap in het huwelijksbootje?

Een tijd lang wel. Maar zoals op de tweede huwelijksakte al te lezen is, ging het uiteindelijk opnieuw mis, zij het pas bijna 25 jaar en vier kinderen (1921, 1926, 1927 en 1929) later.
Op 19 februari 1948 sprak de rechtbank in Den Haag opnieuw een echtscheiding uit, die pas op 2 juni 1949 in de Amsterdamse registers werd bijgeschreven.

Tweemaal samen in het huwelijksbootje, toch ook tweemaal het schip in.

vrijdag 25 juli 2014

Een afgedreven Van den Born (1)

Hoewel je in diverse delen van het land Van den Borns kunt vinden, blijven ze over het algemeen vrij honkvast. De Limburgse familie Van den Bo(o)rn(e) uit Gronsveld en omgeving is ook nu nog in die regio te vinden, de van den Borns uit Leende kom je ook nog daar tegen en de Van den Borns uit Renkum en Wageningen zijn weliswaar over het land verspreid, maar blijken ook na vijfhonderd jaar nog altijd ruim vertegenwoordigd in de omgeving van hun herkomst.

Daarop zijn twee in het oog springende uitzonderingen, beide voortkomend uit de (RK) tak uit Renkum/Wageningen.
De eerste is Cornelis van den Born (1787-1830), de jongste zoon van Frederik Jansz van den Born (1736-1803) en Anna Catharina van Hessing (?-1790). Hij vocht eerst als soldaat in het leger van Napoleon, werd in 1814 in het Nederlandse leger opgenomen en kreeg daaruit in 1827 eervol ontslag. Daar kon hij eindelijk trouwen met Maria Gertruda Jeuls (voor 1796-1857), bij wie hij al vier kinderen had. Zijn zoon Gerard Francis van den Born (1822-1884) bleef "hangen" in Roermond en diens nakomelingen zijn daar nog altijd te vinden.
Zijn dochter Maria Josepha van den Born had een relatie met koning Willem III en kreeg daaruit twee zonen. De jongste, Johannes van der Born (1848-1927) heet door een schrijffout bij de aangifte "Van der Born" en is de stamvader van de Van der Borns uit Leiden en omgeving.

De tweede is Antonie van den Born (?-1772), die in Hellevoetsluis woont en (waarschijnlijk daar) trouwt met Jannetje Barents Knoop(s) en met haar 11 kinderen krijgt: Barent, Dora, Dirk, Dirk, Cornelis, Jan, Leuntje, Dirk, Johanna, Johanna en Cornelia.
Jannetje is een dochter van Barent Knoop en Cornelia Hoogendorp. Met deze kennis in het achterhoofd moeten de ouders van Antonie wel Dirk en Dora heten. Tevens wordt er een Cornelis vernoemd.
De meeste van de elf kinderen sterven jong. Dora Antonisse van den Born (1764-1817) trouwt met Herman Baggerman (1756-1812) en krijgt vier kinderen. Bij alle vier is broer Cornelis doopgetuige. Cornelis Antonisz van den Born blijft naar het zich laat aanschijnen ongehuwd en wordt, na vermeldingen in 1794 en 1796, in 1816 nog als belending in Hellevoetsluis genoemd. Ik heb echter verder geen spoor van hem aangetroffen.

Nu dient de vraag zich aan: waar komt Antonie vandaan? Op zoek naar een echtpaar Dirk en Dorothea kom ik uit bij een Dirck [Cornelisz?] van den Born (?-?) en Dorothea van Lieshout (?-1731) uit Utrecht, die in elk geval een zoon Cornelis hebben en waar bij het overlijden van Dorothea staat "laat na haar man en onmondige kind:" (waar de ":" een afkortingsteken voor meervoud is, er moeten dus nog meer kinderen dan Cornelis in leven zijn geweest in 1731).
Mijn speurtocht in de DTB-boeken van Utrecht is nog lang niet afgelopen, dus wie weet wat hier nog uit komt.

Het feit dat Antonie in Hellevoetsluis woonde, duidt op een relatie met de (militaire) zeevaart. Waarschijnlijk een heel andere Antonie wordt genoemd bij de VOC Opvarenden:

Datum indiensttreding: 17-01-1775 Datum uit dienst: 12-08-1776
Functie bij indiensttreding: Oppermeester Reden uit dienst: Overleden
Uitgevaren met het schip: Huis te Spijk Waar uit dienst: Azie
Maandbrief: Nee Schuldbrief: Ja

Gegevens van de vaart
Schip: Huis te Spijk Vertrek: 17-01-1775
Kamer: Amsterdam Kaap: 04-06-1775
29-06-1775
Inventarisnummer: 6609
Folio: 32 Aankomst: 31-10-1775
Batavia

DAS- en reisnr.: 4225.1

Gezien de jaartallen en de plaatsaanduiding moet het hier om een andere Antonie gaan, in ieder geval eentje uit Wageningen. Maar ook hier is de vraag: welke?

donderdag 24 juli 2014

Zomertijd - Kwartierstaat-tijd

Zomertijd, tijd voor de kwartierstaat. Anders dan bij andere genealogische bezigheden is er een bepaalde mate van overzicht nodig bij het werken aan de kwartierstaat. Hier is slechts een klein deel van de voorhanden zijnde gegevens van belang, namelijk die die een doorgaande lijn vormen naar het verleden.
Voor dat overzicht is aandacht nodig en dit soort aandacht lukt je meestal alleen te geven wanneer je er dagelijks een aantal uren achtereen mee beig bent.
En dat lukt eigenlijk alleen maar tijdens een vakantie.

Het was de afgelopen week vrijwel uitsluitend slecht weer rondom mijn vakantieadres, maar daarover zul je mij nu niet horen klagen. Ik ben er namelijk ook dit jaar weer in geslaagd om een aantal witte vlekken in de kwartierstaat op te vullen. Een deel van deze gegevens werd mij min of meer in de schoot geworpen via een tip van een "volger" (waarvoor nogmaals dank!). De prachtige database van Jan Schipper met daarin de Gezinsreconstructies Huizen 1502-1811 (zie http://www.genealogie-huizen.nl/GENSDATAPRO%202014-04-28/j%20schipper%202014-04-28frameset.htm?j%20schipper%202014-04-28start.htm) leverden mij een paar honderd nieuwe namen op in het kwartier Schaap en een paar tientallen in het kwartier Van den Born.

Dit levert een nieuwe stand op voor de PIKWA:


PIKWA 24-07-2014

Niet alleen is de PIKWA(10) inmiddels bijna 62%, met name de hoeveelheid "complete paren" in de generaties X en XI is flink toegenomen, dankzij de gegevens van Jan Schipper.

Het is trouwens aardig om te zien hoe de mate van volledigheid van de gegevens in de laagste generaties zeer hoog is, maar bij die twee laatste generaties voor een aantal kwartieren sterk daalt:


Compleetheid generaties 24-07-2014
Alleen het kwartier Vermaat is in generatie XI nog meer dan 50% compleet. Dit toont maar weer eens aan dat de ontsluitingsgraad van genealogische gegevens in het westen van het land vele malen groter is dan in andere delen.

Ook het komende jaar hoop ik weer het een  en ander te kunnen toevoegen. Het online komen van de Duitse Kirchenbuecher zal met name de kwartieren  Van den Born en Winter weer een stukje completer kunnen maken.

woensdag 9 juli 2014

De eerste schreden

Lange tijd heb ik me herinnerd dat ik als jongen van een jaar of tien samen met mijn vader naar het archief in Arnhem ging om daar te werken aan de genealogie Van den Born. Wat ik daar nu precies zelf deed, kon ik me echter niet meer voor de geest halen.

Nadat ik afgelopen zondag van mijn vader zijn "archief Van den Born" in "voor-erfenis" ontving (daarover later meer), ben ik de grote A4-enveloppen met aantekeningen gaan doorkijken. In meteen de eerste stuitte ik op zeker ogenblik op een blaadje met een bekend handschrift, namelijk dat van mijzelf!

Blijkbaar heb ik in het archief ook zelf actief meegeholpen aan het opzoeken en opschrijven van relevante gegevens uit de BS-registers. Op hetzelfde blad heeft ook mijn jongere broer zaken opgeschreven. Blijkbaar is dat bij hem beter vastgehaakt, aangezien hij na een studie Geschiedenis uiteindelijk archiefbeheerder is geworden.

Het blad bracht ook aan het licht wanneer ik nu eigenlijk in het archief aanwezig ben geweest, namelijk 18 april 1979. Ik was toen 15 jaar oud. Blijkbaar was het Paasvakantie, want deze datum viel op een woensdag.



Eerste bezoek aan archief 18 april 1979

Aan de invulling van het blad te zien heeft mijn broer de klappergegevens overgeschreven en heb ik de gegevens uit de bijbehorende akten er bijgezocht.

Eveneens opvallend is dat het (papieren!) archief van mijn vader bestaat uit een veelheid van brieven, schema's met doorhalingen, nieuwe schema's, losse aantekeningen met hypothesen etcetera. Vergelijk dat met mijn (digitale) archief, dat zeer waarschijnlijk gemakkelijk op een enkele CD past. Inclusief digitale boeken, foto's etc. is de omvang ervan momenteel 21,8 GB.

Dit archief is mij niet zonder meer overhandigd, er zit een staartje aan vast.

Het archief van de familie Vermaat, bijeengebracht door mijn oudoom Thijs, werd namelijk overgedragen aan diens oudste dochter, die zelf niet bijzonder in stamboomonderzoek geïnteresseerd bleek. Haar jongere broer wel, maar toen die zijn zus vroeg om het archief te mogen hebben, kreeg hij nul op het rekest. Zelfs inzien werd hem onmogelijk gemaakt.
Mijn vader heeft mij laten beloven dat ik, mochten mijn broer, zus of hun nakomelingen ooit dit archief willen gebruiken, ik ze daarbij niets in de weg zal leggen.
Uiteraard heb ik dat beloofd. Ik heb mijn geloof in "open source genealogie" in dit blog immers al meermalen openlijk beleden en voeg daaraan de gedane belofte dan ook, voor iedereen zichtbaar, graag toe!

Naschrift: mijn geheugen blijkt toch beter te zijn dan ik even vreesde. Ik herinnerde me namelijk van mijn eerste archiefbezoek dat ik daar alleen met mijn vader was. In een andere envelop van het "archief Van den Born" stuitte ik op een blaadje van 21 februari 1978 (een dinsdag, dus waarschijnlijk tijdens de Krokusvakantie), waarop eveneens mijn handschrift te herkennen is. Er is een grote kans dat dit mijn echt eerste bezoek is aan het Rijksarchief in Arnhem.


Mijn echt eerste archiefbezoek: dinsdag 21 februari 1978