donderdag 10 januari 2013

Schapen en erfgooiers


Toen in het begin van de jaren dertig de Gooise heide (ooit behorend tot de grond die "in gemeen gebruik" was als landbouwgrond bij de daartoe gerechtigde families) werd verkocht, moest worden uitgezocht welke families en ook welke personen recht hadden op een deel van de opbrengst. Men moest dit namens een familie schriftelijk aanvragen. Hoe het gehele proces is verlopen, is uitgebreid beschreven op http://erfdeel-1933.blogspot.nl/. Over het ontstaan en de geschiedenis van de erfgooiers is het een en ander te lezen op http://members.chello.nl/ddberg/wat%20is%20een%20erfgooier.htm.

Voor een aantal families was het vrij eenvoudig om aan te tonen dat men tot deze Erfgooiers behoorde:  voor het eerst in 1706, maar ook in 1708 en later was er bijgehouden wie er tot de "erfmannen" behoorde. Maar omdat er in die tijd vrij weinig sprake was van achternamen (en die, als ze er al waren, in officiële stukken bijvoorbeeld in Huizen, niet werden gebruikt), maakte die lijst niet onomstotelijk duidelijk wie bedoeld was. Voor een aantal andere families, zoals de familie Post en de familie Schaap, lukte dit niet: hun aanvraag werd afgewezen door de organisatie "Stad en Lande van Gooiland".
De familie Schaap liet het daar echter niet bij zitten: door middel van grondig onderzoek toonde men aan dat "Gijsbert Schaap" tot de erfgooiers behoorde, want hij stond op de lijst uit 1805.

Daarmee was men er echter nog niet. De naam Gijsbert Schaap bleek niet uniek en er ontstond een dispuut over wie de voorouder was die als erfgooier aangemerkt moest worden: Gijsbert [Jansz] Schaap (~Huizen, 31-12-1780 +Huizen, 22-4-1832) of Gijsbert [Lambertsz] Schaap (~Huizen, 23-5-1779 +Huizen, 21-4-1848). Diverse leden van de familie Schaap gingen als amateur-genealogen aan het werk en vonden in andere, oudere archieven bewijzen dat er jaarlijks aan de "erfmeenthebbers" zogenoemde "slaghen" werden uitgedeeld, waarbij iemand die beesten op de grond had lopen ("scharende" leden) een heel slag kreeg toegewezen en wie dat niet deed ("niet-scharende" leden) een halve slag. In de periode 1712-1715 werd daarbij tweemaal een Pieter Jansz Schaap en eenmaal een Jan Pietersz Schaap vermeld. Deze personen, zo werd betoogd, waren de stamvaders van alle Schaap-en in Het Gooi.

Men tekende op grond van deze gegevens beroep aan tegen de beslissing van "Stad en Lande" bij de kantonrechter in Hilversum. Deze stelde de eisers in het gelijk, zodat de familie Schaap werd toegevoegd aan de lijst van Erfgooiers. Per lid (uitsluitend afstammelingen in directe mannelijke lijn) werd uiteindelijk een bedrag van f 566,- uitgekeerd (in koopkracht vergelijkbaar met bijna 11.000 euro in 2011).

Voor wat betreft de afstamming van alle Schaap-en in Het Gooi van die ene gemeenschappelijke stamvader Pieter Jansz Schaap hadden de eisers uit 1933 niet helemaal gelijk. Naast Pieter Jansz Schaap was er in de 17e eeuw ook nog een Philips Gerritsz Schaep, wever van beroep maar rond 1695 ook burgemeester van Huizen, van wie in 1706 vermeld staat "Sijn over-grootvaders waren van Emenes-binnendijck". Diens achterkleinzoon Jacob Gerritsz Schaap (~Huizen, 29-04-1714 +onbekend) trouwde weliswaar in 1741 in Huizen, maar is daar in de doopregisters verder niet (als vader) terug te vinden. Hij wordt samen met zijn vrouw nog wel vermeld bij een testament in 1761.
Alle overige Schaap-en in Huizen (althans die ik heb kunnen vinden) stammen wel af van Pieter Jansz Schaap.

Voor wat betreft de twee Gijsberts had "Stad en Lande" zich de moeite van een proces kunnen besparen: op basis van het bestuderen van de doopregisters van Huizen hadden ze vrij eenvoudig kunnen vaststellen dat beide Gijsberts achter(achter)kleinzonen zijn van Pieter Jansz Schaap: Gijsbert Jansz via zijn vader Jan Harmensz, zijn grootvader Harmen Wijgertsz en zijn overgrootvader Wijgert Pietersz, Gijsbert Lambertsz via zijn vader Lambert Gijsbertsz en zijn grootvader Gijsbert Pietersz.

Ook deze familie Schaap is overigens niet echt Goois: van de oudste Pieters Jansz Schaep wordt in 1706 opgetekend: "Sijn grootvader is uijt den Gestigte van Uijtregt".

1 opmerking:

  1. Dag Webmaster,
    Bedank voor uw onderzoek naar de Huizer familie Schaap. Ik ben benieuwd hoeveel erfgooiers on te recht op de lijst voorkomen.

    vr. groet
    Frans J.J. de Gooijer

    BeantwoordenVerwijderen