Gerritje Willems Westland: "in onegt" geboren

Pas toen ik de overlijdensakten van de stamboom Schaap uit Huizen aan het verwerken was, viel het me op dat van Gerritje Willems Westland (~2 juni 1754 +17 januari 1832) niet alleen de vader onbekend is, maar ook dat haar moeder een "Jannetje G: Schaap" is. 

Doopinschrijving Gerritje, dochter van Jannetje G: Schaap in 1754

Volgens de doopinschrijving is Gerritje "in onegt" geboren en is de vader onbekend. Toch trouwt en overlijdt ze niet als Gerritje Schaap, maar als Gerritje Willems Westland.

Huwelijken en kinderen

Uit haar eerste huwelijk met Jan Lambertsz "de Oude" Schaap (1746-1804) heeft Gerritje 9 kinderen, van wie er slechts 3 de volwassenheid bereiken. Deze kinderen worden dan ook genoemd in de huwelijkse voorwaarden bij Gerritje's tweede huwelijk met Klaas Corsz Lamphen (1754-1820), wiens dochter Klaasje uit diens eerste huwelijk eveneens in haar wettig erfdeel wordt bevestigd:  Klaas Korsen Lamphen weduwnaar van Klaasje Stoffels Hagedoorn ter Eenre en Gerritje Willems Westland, weduwe van Jan Lambertsz Schaap ter andere sijde, beide geboren en wonende te Huizen, verklaren ten behoeve van hun wederzijdse voorkinderen behoorlijk Bewijs te doen. Indien de bruidegom het eerst overlijdt, dan zijn dochter Klaasje (Klaasdr) Lamphen haar legitime portie zal genoten worden enz. Voorkinderen van Gerritje Westland: Lambert, Gerrit en Klaasje (Jans) Schaap. De bij de inventaris te melde Botschuit ingebracht door de bruid, buiten toedoen van haar man verongelukkende enz [ORA Huizen].

Klaas Lamphen is vermoedelijk RK gedoopt, aangezien zijn doop in de NG registers van Huizen niet te vinden is en hij volgens zijn overlijdensakte wel in Huizen is geboren.

De naam van de vader

Aan de hand van achternaam en patroniem van Gerritje moet de in eerste instantie onbekende vader Willem Westland heten. Wanneer we willen weten welke personen met die naam eventueel voor het vaderschap in aanmerking komen, is de site Bevolkingsreconstructie Huizen, Blaricum, Laren 1502-1811 (zie http://www.genealogie-huizen.nl/GOOI_GEN%202019-08-04/gooi_gen-2019-08-04start.htm) van grote waarde. Hier vinden we drie Willem Westland's met de juiste leeftijd (de Willem Westland die gedoopt is in 1658 komt niet in aanmerking): zowel van Willem Pietersz Westland (~30-10-1718) als van Willem Gijsbertsz Westland (~20-8-1719) is alleen de doopvermelding bekend, zodat ze vermoedelijk jong zijn overleden. Daarmee blijft alleen Willem Jansz Westland (Schots) over, die op 6 augustus 1724 gedoopt is als zoon van Jan Willemsz Westland en Ariaantje Jillissen Abits. Willem (onder)trouwt Huizen 5-6/18-7-1751 met Grietje Lamberts Smit. Uit dit huwelijk is alleen een zoon Jan (gedoopt Huizen 26-3-1752) bekend. Grietje wordt op 8 januari 1753 (pro deo)  te Huizen begraven (DTB Huizen begraven 1695-1811 [Family Search, p. 162/604]).

Niet alleen heeft Willem de leeftijd, maar is hij ook "in de gelegenheid" om zich te laten troosten door Jannetje. Dat maakt hem volgens mij een zeer geschikte kandidaat voor het vaderschap van Gerritje Willems Westland.

De naam van de moeder

Volgens de doopinschrijving van Gerritje is ze een dochter van Jannetje G: Schaap. Dit en het feit dat ze de naam Gerritje krijgt, wijst er volgens mij op dat het patroniem G: moet worden gelezen als Gerrits. Voor het krijgen van een kind in 1754 komt in eerste instantie slechts één persoon met de naam Jannetje Gerrits Schaap in aanmerking: de jongste dochter van mr. Gerrit Jacobsz Schaap (1692-1721) en Jannetje Pieters van Oostveen (1692-1742), gedoopt in Huizen op 21 maart 1717, begraven te Huizen op 24 augustus 1767 en op 23 maart 1749 getrouwd met Pieter Cornelis Scholl (1719-1773). Probleem bij deze Jannetje is echter dat zij op 27 november 1754 bevalt van een doodgeboren kind: dat maakt het hebben van een gezond kind begin juni van dat jaar, dus bijna 6 maanden daarvoor, vrij onwaarschijnlijk (hoewel niet helemaal onmogelijk). Aangezien bij de doop van Gerritje echter niet vermeld staat dat moeder Jannetje getrouwd is ("in onegt" betekent immers dat ze niet getrouwd is), maar wel dat ze persoonlijk als getuige bij de doop optreedt, lijkt het mij vrijwel uitgesloten dat het om deze Jannetje gaat.

Dat levert vervolgens het probleem op dat er geen enkele Jannetje Gerrits Schaap beschikbaar is voor het moederschap van Gerritje.

Een oplossing?

Op zoek naar een mogelijke oplossing kwam ik - naar analogie van Gerritje, die als dochter van een Schaap toch de achternaam Westland voerde - tot de mogelijkheid dat de oudere (half)zuster van Jannetje, namelijk de buitenechtelijke dochter van mr Gerrit Jacobsz Schaap en Judikje Jans van Schaik (1688-1771), gedoopt te Huizen op 24 september 1713, mogelijk óók de achternaam Schaap gebruikte. Deze Jannetje bleef ongehuwd en was zelf de dochter van een ongehuwde moeder, wat een verklaring kan zijn voor haar bijna demonstratieve optreden als getuige bij de doop van dochter Gerritje.

Deze Jannetje werd waarschijnlijk begraven op 22 februari 1769. Op 30 september 1745 doet zij belijdenis te Huizen en komt zij, onder de naam Jannetje Gerrits, als lidmaat voor op de lijst die per 1 januari 1764 is overgeboekt en achter haar naam

staat vermeld: obiit 1769. In het Begraafboek van Huizen 1761 – 1782 komt wel voor dat op 22 februari 1769 is begraven "een kind van Swaning Tijmensz" met daarbij een onleesbare naam en hiermee moet dan wel Jannetje Gerrits worden bedoeld. Aangezien van op één na alle kinderen van Judikje van Schaik uit het huwelijk (op 1-6-1716) met Swaning Tijmensz Vos de begraafdatum bekend is (met uitzondering van die van dochter Geertruid, maar aangezien van haar ook geen trouwinschrijving bekend is, is zij waarschijnlijk jong gestorven), lijkt het aannemelijk om deze vermelding te koppelen aan Jannetje als stiefdochter van Swaning Tijmensz.

In het Trouwboek komt een huwelijk van haar niet voor, zodat we ervan moeten uitgaan dat zij ongehuwd is overleden.

Een verbinding tussen twee families Schaap?

Mocht mijn veronderstelling kloppen, dan heb ik niet alleen "de juiste Jannetje Gerrits Schaap" gevonden, maar levert dit ook nog eens (de enige!) verbinding op tussen de twee families Schaap uit Huizen, namelijk de nazaten van Gerrit Schaap (geboren rond 1600 met waarschijnlijk twee zonen, Philips en Lambert) en de nazaten van Jan Jansz Schaap (geboren vóór 4-12-1559 (hij was op 4-12-1631 72 jaar oud)).

Om een idee te krijgen hoe makkelijk (of juist niet) men er vanaf kwam bij het verwekken van een buitenechtelijk kind (en dan ook nog trouwen met een ander) is de volgende passage uit de Kerkeraadshandelingen van de Nederduitsch gereformeerde Kerk te Huizen d.d. 22 december 1713 illustratief:

"Huizen-Kerkeraad-Folio 193 (58);  21-12-1713:

.. ons voorgecomen de Attestatie van Monsr. Gerrit Schaep van Amsterdam en die van sijn Huijsvrouw Jannetje van Oostveen van Breukelen, sijnde de Laeteste, als niet volleedig, verworpen,  en weerom gesonden, dog egter haer de Communie van 's Heeren Avontmael voor dese Reijse toegestaen, met beding van de volgende bedieninge, Een als dan volleedige te sullen hebben medegebragt: En wat de Eerste belangt, dese is wel volleedig bevonden en derhalve ook als soodanig aengenomen; Edoch vermits de E: kerkenraad van Amsterdam, van 't delict van dese Gerrit Schaep voornt. (hier in bestaende, dat hij een seekere Jonge dogter Judikje Jansz: hier woonagtig, bevrugt en egter schandelijk verlaten, en een ander, sijn huijvrouw boven gemelt, getrouwt heeft) t'eenenmael onkundig is geweest, dewijl se hem anders, sonder behoorlijke boete gedaen en kerkelijke Censure ondergaen te hebben, buijten twijfel sulken Attestatie niet vergunt souden hebben; soo hebben wij kerkenraed en opsienders der gemeijnte J.C. alhier, na rijke deliberatie in des Heeren weege, goetgevonden en ook besloten, dat hij Gerrit Schaep om sijn voorgenoemde Schandelijk delict voor dese Reijse tot het gebruijk van 's Heeren Avontmael niet sou werden toegelaten; waarop verder ook ons geconcludeert en besloten is om beneffens mij Predikant met de twee oudste ouderlingen, Jacob Killewig en Freek Pietersen na sijnen huijse te gaen en te sien of hem dit delict van harten leeds was. so Ja, dat hij de volgende Bedieninge daer op dat des Heeren Avontmael sou werden toegelaten; En dewijle wij op vorige Resolutie tot hem gekomen sijnde, tot onse teregte verheugingen sulken hartelijke Confessie van berouw en Leedwesen met belofte van sig voortaen, soo veel in hem was als Ledemaet des Heeren Waerdig te sullen gedragen uijt sijn Eer: monde gehoort hebben, soo hebben wij hem tot de volgende Communie van 'Heeren Avondmael toegelaten."

Met andere woorden: volstaan met het zeggen van "sorry" door iemand van enige stand is blijkbaar van alle tijden.

De onderstaande vermeldingen laten zien dat moeder Judikje weliswaar een schadevergoeding van Gerrit Schaap ontving, maar dat ze deze meteen schuldig was aan dochter Jannetje:

ORA-184-3177; 14-05-1716: Tot voogden over het nagelaten kind van Judick Jans (DOORGEHAALD: althans getrouwd met Swaningh Tijmensz) werden gestelt Jacob Tijmensz en Lambert Hendricksz Visser

-

ORA-184-3216A029; 15-05-1716:  Judick Jans hebbende een natuijrlick kind, genaemt Jannetje oud ontrent 3 Jaren ter eenre en Jacob Tijmensz en Lambert Hendricksz Visser als vooghden; aen haer kind schuldigh: f 700

-

ORA-184-3218A078; 11-07-1732: Jacob Jacobsz Glijn en Antonij Duurkant als voogden over het minderjarige kind van Judit Jans, geheten Jannetje, te kennen gevende dat de oude voogden Jacob Tijmensz en Lambert Hendriksz Visser sijn overleden, sij comparanten van de weduwen van voorn. oude voogden hadden ge-eist reeckeening en bewijs van administratie, sij die hadden ontvangen van Aaltje Jans weduwe Jacob Tijmensz en van Ariaantje Jans weduwe van Lambert Hendriksz Visser alsmede een obligatie van f 100 ten laste van Swaning Tijmensz en f 600 contant geld.